DLA RODZICA:
Dziecko z centralnymi zaburzeniami przetwarzania słuchowego.
Szacuje się , że co najmniej połowa dzieci z rozpoznanymi trudnościami w uczeniu się, dysleksją, zespołem zaburzeń uwagi i zachowania, ma problemy z przetwarzaniem słuchowym typu centralnego. Dzieci z tą chorobą nie są w stanie przetwarzać tego, co słyszą w ten sam sposób jak ich rówieśnicy. Występują u nich problemy ze słyszeniem części dźwięków, mimo prawidłowego słuchu fizycznego, spowodowane przez uszkodzenie centralnej – nerwowej – części układu słuchowego. Zaburzenie występuje jedynie na poziomie przetwarzania bodźców słuchowych, bowiem mózg dziecka nie potrafi rozpoznawać i interpretować dźwięków, zwłaszcza mowy. To niezwykle istotna informacja dla rodziców!
Kłopoty z rozumieniem mowy.
Dzieci z APD mogą słyszeć normalnie i rozpoznawać pojedyncze dźwięki w bardzo cichym otoczeniu. Problem pojawia się zazwyczaj wtedy, gdy różnice pomiędzy dźwiękami w słowach, nawet wypowiadanych głośno i wyraźnie, są niewielkie. Często zdarza się to w pomieszczeniach, miejscach, w których panuje hałas, na przykład na placu zabaw, przedszkolu .podczas imprez sportowych.. Gdy mowa nie jest kierowana bezpośrednio do nich, mogą jej nie rozumieć. Podobnie z pytaniami i poleceniami – często nieprawidłowo reagują na nie, zwłaszcza, gdy są długie i skomplikowane. Objawy centralnych zaburzeń słuchu mogą wahać się od łagodnych do ciężkich, przybierając różne formy.
Jeśli podejrzewasz, że twoje dziecko cierpi Centralne Zaburzenia Przetwarzania Słuchowego, zadaj sobie następujące pytania:
- Czy dziecko łatwo się rozprasza i wyraźnie przeszkadzają mu głośne lub nagłe hałasy?
- Czy wykazuje nadwrażliwość na dźwięki, a hałaśliwe otoczenie denerwuje je?
- Czy jego zachowanie i reakcje znacząco poprawiają się w cichszym otoczeniu?
- Czy twoje dziecko ma trudności w wypełnianiu poleceń, nawet bardzo prostych i wielokrotnie powtarzanych?
- Czy ma trudności w czytaniu, ortografii, nauce języka obcego?
- Czy ustnie podawane zadania matematyczne są trudne dla dziecka?
- Czy obserwujesz, że twoje dziecko jest słabo zorganizowane i zapominalskie?
- Czy w rozmowie ma ono problemy z podążaniem za myślą drugiej osoby?
Inne częste objawy, to przede wszystkim:
- opóźniony rozwój mowy,
- zaburzenia intonacji i głosu, które mogą przybrać formę mowy wolnej i cichej, bądź bardzo szybkiej i głośnej,
- zmęczenie po przebywaniu w hałaśliwym miejscu,
- częste, silne bóle głowy,
- zaburzona umiejętność skupienia i koncentracja uwagi,
- nadmierne zwracanie uwagi na nieistotne, rozpraszające bodźce słuchowe,
- trudności z zapamiętaniem i powtarzaniem usłyszanej informacji, sekwencji dźwięków, trudności z uczeniem się na pamięć i zapamiętywaniem (na przykład imion, dni tygodnia),
- pismo o charakterze dysgraficznym,
- trudności w czytaniu, polegające na niewłaściwym łączeniu głosek w sylaby, a potem w wyrazy oraz myleniem podobnie brzmiących głosek jak p/b, w/f (co dodatkowo odzwierciedla się w błędnym zapisie),
- błędy ortograficzne w piśmie, ale zazwyczaj typu słuchowego,
- skupianie uwagi na głosie mówiącego, a nie na słyszanych treściach,
- trudności z dobrym słyszeniem w szumie,
- brak płynności w wypowiedzi.
Wstępną diagnozę może postawić specjalista z Poradni Psychologiczno – Pedagogicznej, jednak właściwe rozpoznanie należy do audiologa bądź otolaryngologa.
Często przyczyna choroby dziecka nie jest znana, ale do czynników ryzyka, które mogą mieć wpływ na wystąpienie Centralnego Zaburzenia Przetwarzania Słuchowego należą:
- wcześniactwo,
- niedotlenienie w czasie porodu,
- uraz głowy,
- zatrucie ołowiem,
- częste i przewlekłe infekcje, zapalenia ucha środkowego,
- genetyczne dyspozycje – dysleksja
Czynnikiem ryzyka może być również zbyt długi czas spędzany przed telewizorem i komputerem.
Bardzo ważna jest wczesna, właściwa diagnoza, które ukierunkuje pracę terapeutyczną z dzieckiem. Pozwala to uniknąć opóźnień w rozwoju mowy i problemów w nauce szkolnej. Jednak większość
z testów przeprowadzonych w celu sprawdzenia centralnych zaburzeń przetwarzania słuchowego wymaga odpowiedniego wieku, czyli ukończonych 7 lub 8 lat, dlatego wiele dzieci nie jest diagnozowanych wcześniej i dość późno rozpoczyna odpowiednią terapię.
Wskazówki dla rodziców dziecka z centralnymi zaburzeniami przetwarzania słuchowego:
- w miarę możliwości, w domu i w szkole, redukuj wszelkie szumy i hałasy,
- poproś dziecko, by patrzyło na ciebie, gdy mówisz,
- wracaj się do niego za pomocą prostych, wyrazistych zdań,
- mów w nieco wolniejszym tempie i spokojnie,
- za każdym razem proś dziecko, aby powtórzyło na głos twoje polecenia (także samo do siebie),
- zapisuje zalecenia, rzeczy do wykonania w późniejszym czasie. Twojemu dziecku pomaga dobra organizacja, planowanie, dlatego warto zadbać o spokojny, zorganizowany styl życia,
- zapewnij dziecku spokojne miejsce, w którym w ciszy może odrabiać lekcje i uczyć się,
- dbaj o odpowiednią ilość snu, ucz pozytywnego, realistycznego podejścia do własnych ograniczeń oraz buduj w dziecku poczucie własnej wartości – to bardzo ważne dla prawidłowego rozwoju osobowości twojej pociechy. Wiara w siebie i odpowiednie techniki radzenia sobie
z zaburzeniem, czasami mogą zdziałać cuda.
DLA DZIECKA:
Przykładowe ćwiczenia:
Co słychać za oknem? – dziecko, z zamkniętymi oczami, wsłuchuje się w dźwięki dobiegające
z otoczenia i nazywa, co usłyszało.
Co się toczy? – należy przygotować kilka przedmiotów np. piłeczkę (ping pong), klocek, monetę, kamyk. Osoba dorosła demonstruje ćwiczenie, tocząc przedmioty po stole. Dziecko uważnie nasłuchuje, a następnie rozpoznaje, jaki przedmiot się toczy.
Na czym gram? – należy przygotować proste instrumenty, np. flet, harmonijkę ustną, bębenek, cymbałki itp. Dziecko i dorosły grają na instrumencie; następnie jedno z nich się odwraca, a druga osoba odgaduje, na jakim instrumencie zagrano.
Które to zwierzę? Który pojazd? – odtwarzamy dziecku nagrania na telefonie, dziecko mówi jakie zwierzę usłyszało
Co przesypuję? – rodzic przesypuje różne substancje np. piasek, kasza, groch, fasola, ryż, makaron, dziecko odgaduje co zostało przesypane z kubka do kubka.
Co ukrywa się w pojemniku? -rodzic wkłada do pojemników różne przedmioty np. kamień, moneta, piasek, dziecko odgaduje co jest w środku.
Czyj to głos? – dziecko rozpoznaje głosy domowników
Jaka to melodia? – rodzic nuci znane dziecku piosenki, które ono próbuje rozpoznać. Np. .Jedzie pociąg z daleka, Kolorowe kredki w pudełeczku noszę, Były sobie kurki trzy, Jadą, jadą misie.
Co mówi robot? – rodzic wypowiada nazwę sylabizując, dziecko wskazuje na obrazku w książce lub gazecie wypowiedzianą nazwę przedmiotu
Które słowo wypowiem? – dziecko rozpoznaje nazwy obrazka na podstawie wypowiedzianej pierwszej sylaby.
Opracowała Beata Niżnik Guziuk na podstawie: Andrzej Senderski – Diagnostyka centralnych zaburzeń przetwarzania słuchowego. Algorytm postępowania diagnostycznego oraz R.W. Keith – Zaburzenia procesów przetwarzania słuchowego. Otolaryngologia, 2004