DRODZY RODZICE!
Wprowadzone w ostatnim czasie przepisy dotyczące nauczania indywidualnego, zindywidualizowanej ścieżki kształcenia oraz orzeczeń o kształceniu specjalnym i mogą one powodować trudności w interpretacji oraz problemy w rozumieniu tego kto i z jakiej formy pomocy może skorzystać.
Zastosowane przepisy prawa mają na celu takie dostosowanie warunków i form wsparcia dla dzieci w szkołach i przedszkolach, aby możliwe było jak najpełniejsze włączanie uczniów ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi w życie szkoły oraz pomoc w ich funkcjonowaniu w grupie rówieśniczej.
Podstawa prawna:
ZINDYWIDUALIZOWANA ŚCIEŻKA KSZTAŁCENIA
Zindywidualizowana ścieżka kształcenia to nowe rozwiązanie w zakresie indywidualizacji nauczania wprowadzone rozporządzeniem MEN.
Na czym polega?
Przewidziana jest dla uczniów, którzy mogą uczęszczać do szkoły lub przedszkola, ale ze względu na trudności w funkcjonowaniu wynikające w szczególności ze stanu zdrowia, nie mogą realizować wszystkich zajęć edukacyjnych wspólnie z oddziałem szkolnym i wymagają dostosowania organizacji i procesu nauczania do ich specjalnych potrzeb edukacyjnych.
W ramach zindywidualizowanej ścieżki kształcenia większość zajęć edukacyjnych jest realizowanych wspólnie z klasą , natomiast tylko wybrane – indywidualnie z nauczycielem.
Zindywidualizowaną ścieżkę kształcenia można organizować dla ucznia na podstawie opinii publicznej poradni, z której wynika potrzeba objęcia ucznia pomocą w tej właśnie formie.
Wniosek o jej przyznanie składa do publicznej poradni dyrektor szkoły za zgodą rodziców ucznia lub pełnoletniego ucznia.
Do wniosku o wydanie opinii należy dołączyć uzasadniającą go dokumentację, określającą w szczególności:
- trudności w funkcjonowaniu ucznia w szkole;
- wpływ przebiegu choroby – o ile uczeń ma być objęty zindywidualizowaną ścieżką ze względu na stan zdrowia – na funkcjonowanie ucznia w szkole oraz ograniczenia w zakresie jego udziału w zajęciach edukacyjnych wspólnie z oddziałem szkolnym;
- opinię nauczycieli i specjalistów prowadzących zajęcia z uczniem, o funkcjonowaniu ucznia w szkole.
Przed wydaniem opinii, obowiązkiem poradni będzie przeprowadzenie analizy funkcjonowania ucznia z uwzględnieniem efektów udzielanej mu dotychczas przez szkołę pomocy psychologiczno – pedagogicznej.
Opinia uzyskana z poradni powinna zawierać w szczególności:
- zakres, w jakim uczeń nie może brać udziału w zajęciach edukacyjnych wspólnie z odziałem szkolnym;
- okres objęcia ucznia zindywidualizowaną ścieżką (nie dłuższy niż rok szkolny);
- działania jakie powinny być podjęte w celu usunięcia barier i ograniczeń utrudniających funkcjonowanie ucznia i jego uczestnictwo w życiu szkoły.
Zajęcia indywidualne z uczniem i wspólnie z oddziałem szkolnym prowadzić będą nauczyciele i specjaliści posiadający kwalifikacje odpowiednie do rodzaju zajęć.
Tygodniowy wymiar godzin realizowanych indywidualnie z uczniem: na wniosek rodziców ucznia lub pełnoletniego ucznia, ustala – z uwzględnieniem opinii poradni – dyrektor szkoły, biorąc pod uwagę konieczność realizacji przez ucznia całej podstawy programowej, przewidzianej na dany etap edukacyjny.
Podczas realizacji zindywidualizowanej ścieżki, należy dostosować metody i formy realizacji programu nauczania do indywidualnych potrzeb rozwojowych i edukacyjnych ucznia i do jego możliwości psychofizycznych. Szczególnie należy uwzględnić potrzeby ucznia wynikające z jego stanu zdrowia.
Rozwiązania w tej sprawie będą rozważane indywidualnie w przypadku każdego ucznia.
Zindywidualizowanej ścieżki kształcenia nie organizuje się dla uczniów objętych kształceniem specjalnym lub indywidualnym nauczaniem.
NAUCZANIE INDYWIDUALNE
Z założenia – indywidualne nauczanie jest formą kształcenia przeznaczoną dla dzieci, których stan zdrowia uniemożliwia lub znacznie utrudnia uczęszczanie do szkoły i przebywanie w szkole.
Otrzymują oni z poradni psychologiczno-pedagogicznej orzeczenie o potrzebie nauczania indywidualnego.
Co jeszcze warto wiedzieć?
1. Zawieszenie – organizacja nauczania indywidualnego może być czasowo zawieszona przez dyrektora szkoły. Może mieć to miejsce po otrzymaniu wniosku od rodziców ucznia oraz dołączonego zaświadczenia lekarskiego. Jeśli z dokumentu wynika, że stan zdrowia ucznia uległ czasowej poprawie i umożliwia mu uczęszczanie do szkoły, dyrektor zawiesza organizację indywidualnego przygotowania indywidualnego nauczania na okres wskazany w zaświadczeniu lekarskim.
2. Zakończenie – dyrektor szkoły może także zaprzestać organizacji indywidualnego nauczania na wniosek rodziców dziecka i na podstawie dołączonego do wniosku zaświadczenia lekarskiego – jeśli z dokumentu wynika, że stan zdrowia ucznia umożliwia uczęszczanie do szkoły. Ponadto dyrektor jest w tej sytuacji zobowiązany do powiadomienia poradni, która wydała orzeczenie i organu prowadzącego szkołę.
3. Wymiar godzin oraz zajęcia dodatkowe – w ramach indywidualnego nauczania realizuje się wszystkie obowiązkowe zajęcia edukacyjne wynikające z ramowego planu nauczania danego typu i rodzaju szkoły, dostosowane do potrzeb rozwojowych i edukacyjnych oraz możliwości psychofizycznych ucznia.
4. Formy włączania do życia klasy i szkoły
Ważnym zadaniem nauczycieli prowadzących nauczanie indywidualne jest obserwacja ucznia, analiza jego aktualnych możliwości, poziomu funkcjonowania oraz potrzeb rozwojowych, edukacyjnych i społecznych. Biorąc pod uwagę obecny stan zdrowia, na bazie wniosków z prowadzonej obserwacji oraz w porozumieniu z rodzicami ucznia, dyrektor szkoły ma obowiązek zapewnić różne formy uczestniczenia dziecka w życiu szkolnym. Może umożliwić udział w zajęciach rozwijających zainteresowania i uzdolnienia, uroczystościach i imprezach przedszkolnych lub szkolnych.
Warto zwrócić uwagę na niezastąpioną w przypadku dzieci z niektórymi dysfunkcjami rolę środowiska rówieśniczego oraz poczucia przynależności do grupy. Tylko przebywając wśród innych uczniów, jako członkowie klasy, dzieci te mają możliwość kształtowania i rozwijania swoich umiejętności psychospołecznych. Uczniowie realizujący przed dłuższy czas nauczanie w trybie indywidualnym mogą mieć trudności z włączeniem się do grupy. Może się także zdarzyć, że ich kłopoty z funkcjonowaniem nasilą się.
ORZECZENIE O KSZTAŁCENIU SPECJALNYM
Edukacja uczniów z niepełnosprawnością odbywa się na podstawie orzeczenia o potrzebie kształcenia specjalnego wydawanego przez Zespół Orzekający działający w publicznej Poradni Psychologiczno- Pedagogicznej.
Ministerstwo Edukacji Narodowej doprecyzowało przepisy rozporządzenia w sprawie warunków organizowania kształcenia, wychowania i opieki dla dzieci i młodzieży niepełnosprawnych, niedostosowanych społecznie i zagrożonych niedostosowaniem społecznym.
Aby wydać orzeczenie o potrzebie kształcenia specjalnego, pracownicy poradni psychologiczno-pedagogicznej zapoznają się z wnioskiem i dołączonymi do niego dokumentami oraz przeprowadzają wywiad z rodzicami i diagnozę dziecka.
Do wydania orzeczenia niezbędna jest wielospecjalistyczna oceny funkcjonowania ucznia, która musi zostać dokonana przez specjalistów i nauczycieli pracujących z dzieckiem w szkole. Rodzice mogą wziąć udział w tej ocenie.
Rodzice ucznia powinni zgłosić się z otrzymanym orzeczeniem do szkoły, a szkoła ma obowiązek opracować dla ucznia indywidualny program edukacyjno-terapeutyczny.
W tym programie ma być określone jakimi zajęciami uczeń będzie objęty i w jakiej formie będą one realizowane. Zgodnie z nowymi przepisami część zajęć może być prowadzona w formie indywidualnej lub mniejszej grupie, liczącej do 5 uczniów – w zależności od indywidualnych potrzeb i możliwości ucznia.
Warte podkreślenia jest, że niepełnosprawność sama w sobie nie jest przeciwwskazaniem do uczęszczania do szkoły oraz kontaktu z kolegami, a dziecko z niepełnosprawnością ma prawo do nauki ze swoimi rówieśnikami. Lepiej się wtedy rozwija i kształtuje umiejętności społeczne tak bardzo przydatne mu w późniejszym, dorosłym, samodzielnym życiu.
Porównanie form kształcenia, które mogą być obecnie stosowane
| Zindywidualizowana ścieżka kształcenia | Indywidualne nauczanie | Kształcenie specjalne (elementy indyw. nauczania) |
| Organizowane na podstawie opinii z poradni psych-ped | Organizowane na podstawie orzeczenia o potrzebie indywidualnego nauczania z poradni psych-ped | Organizowane na podstawie orzeczenia o potrzebie kształcenia specjalnego z poradni psych-ped |
| Przeznaczone dla uczniów z: – istotnymi trudnościami w funkcjonowaniu przedszkolnym lub szkolnym – czasową lub przewlekłą chorobą, – zaburzeniami w zachowaniu, uniemożliwiającymi realizację zadań w dużym zespole, – zaburzeniami w funkcjonowaniu społecznym | Przeznaczone dla uczniów, których stan zdrowia: – znacznie utrudnia – uniemożliwia uczęszczanie do szkoły | Przeznaczone na uczniów z niepełnosprawnością, zagrożonych niedostosowaniem społecznym i niedostosowanych społecznie |
| Sposób realizacji: na podstawie zaleceń z opinii, które powinny zawierać zakres, w jakim uczeń nie może uczestniczyć w zajęciach edukacyjnych wspólnie z grupą lub klasą – czyli np. jakie zajęcia edukacyjne powinien podopieczny realizować indywidualnie z nauczycielem, lub czy są, uwarunkowane możliwościami psychofizycznymi dziecka lub ucznia, ograniczenia w zakresie liczby godzin, które dziecko lub uczeń mogą realizować z rówieśnikami | Sposób realizacji: wszystkie obowiązkowe zajęcia edukacyjne w tygodniowym wymiarze zgodnym z zapisami rozporządzenia na dany etap edukacyjny. Czas i zakres dyrektor ustala z organem prowadzącym i rodzicami ucznia | Sposób realizacji: wybrane zajęcia edukacyjne indywidualnie lub w mniejszych grupach – do 5 uczniów, jeżeli taka potrzeba będzie wskazana w IPET |
| Miejsce realizacji: szkoła | Miejsce realizacji: dom rodzinny, u rodziny zastępczej, w rodzinnym domu dziecka, w placówce opiekuńczo-wychowawczej lub w regionalnej placówce opiekuńczo-terapeutycznej | Miejsce realizacji: szkoła |